Ze hadden het slim bedacht, die twee. Al dagenlang zorgden ze toegewijd voor vijf meerkoeteieren die ze in een weiland hadden gevonden. Het warmhouden in de buidel van hun hoodies ging niet helemaal goed. Dan maar met een paar minder onder de broedlamp. Maar het vroeg meer geduld dan ze konden opbrengen. In het slechtste geval zit je namelijk na drie weken wachten alsnog met een lege schaal en daar hadden ze weinig trek in.
Dus werd de natuur een handje ‘geholpen’. Een pasgeboren eendenkuiken dat moederloos rondzwierf bij de sloot werd uitverkoren voor een tijdelijk onderkomen in ons gezinshuis. Om de schijn op te houden werd een van de meerkoeteieren gebroken, de inhoud uit het dakraam gekieperd en het kuikentje bij de overgebleven eieren én de kapotte eierschalen neergezet. Net echt.
Nu zou iedereen geloven dat een van de eieren was uitgekomen én nog belangrijker: de gezinshuisouders zouden natuurlijk nooit zo harteloos zijn dat ze het kuikentje terug zouden sturen naar de sloot.
Die vreemde eend in de bijt heeft natuurlijk alles weg van de situatie waarin de gezinshuiskinderen die hem redden, zichzelf ook bevinden. Gered uit een zorgwekkende situatie, geplaatst in een kansrijker nest. Je eigenheid een beetje wegmoffelen om niet teveel op te vallen. De nieuwe groep is de norm, dus aanpassen je taak.
eigen nest
Hoe veerkrachtig kinderen ook zijn, ten diepste is een mens er niet op ingericht om buiten het eigen nest op te groeien. Het oorspronkelijke systeem van de eigen vader en moeder zit er zo ingebakken, dat een kind altijd, bewust of onbewust, zal voelen waar het hoort en dat het genetisch uit de helft van zowel de vader als de moeder bestaat. En daar dus mee verbonden is, of het er nou blij mee is of niet. Sterker nog, als deze orde niet (meer) klopt, wordt ontkend of verzwegen, zal dat vroeg of laat voor heibel zorgen. Probleemgedrag of depressies kunnen het gevolg zijn als een kind niet voldoende erkend wordt in wie het ten diepste is.
'waar samengestelde gezinnen zijn, is de orde altijd onrustig'
Helaas is het voor een op de vijf kinderen in Nederland niet meer mogelijk om met beide ouders op te groeien (Centraal Bureau voor de Statistiek, 2020). Een op de vijf, dat is enorm. Wanneer een van de ouders overlijdt hoeft dat niet per definitie schadelijk te zijn voor de identiteitsvorming van een kind. Doorgaans wordt de overleden ouder erg gemist, ook door de ouder die er nog wel is. Zijn of haar plek blijft ruimte krijgen. Door een foto, door herinneringen op te halen, door samen verdriet te delen.
Veel schadelijker is het voor een kind wanneer de ouder er niet meer is, maar ook geen plek meer krijgt in het leven van een kind. Doordat bijvoorbeeld een overleden ouder wordt vervangen door een stiefouder die zijn of haar plek niet (er)kent. De rol van de overgebleven ouder is daarin cruciaal. Die kan namelijk toestaan of zelfs stimuleren dat deze plek wordt ingenomen. ‘Fijn hè, dat je nu weer een vader hebt!’ Nou nee. Die vader had je al maar is hier niet meer. Je kunt hooguit weer in een vaderrol voorzien.
gebroken gezinnen
Die een op de vijf ontstaat trouwens voor het grootste deel door gescheiden ouders. Gebroken gezinnen leiden veelal tot nieuw samengestelde gezinnen. En waar samengestelde gezinnen zijn, is de orde altijd onrustig. Juist daarin heeft een kind zo nodig dat het mag zijn wie het is: een beetje van allebei. Dat er plek wordt gemaakt, met respect en liefde wordt gesproken tegen en over de afwezige ouder, die immers een deel van het kind is. Een kind zal innerlijk verscheurd worden als een deel van wie het is wordt afgewezen, beschimpt of verzwegen.
Mijn hartenkreet gaat daarom uit naar alle ouders en ouders in spé: realiseer je dat je bij het krijgen van een kind ook de levenslange taak meekrijgt de partner waarmee je het kind kreeg te respecteren en zichtbaar en voelbaar te waarderen. Want alles wat je afbreekt aan je partner in de nabijheid van je kind, zal je kind ervaren als de afwijzing van een deel van zichzelf.
Anita Zeldenrust
Deze column is gepubliceerd in het Nederlands Dagblad van maandag 26 april '21
