‘Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg’ is een uitspraak die ik vroeger nogal eens te horen kreeg. Hoewel ik niet meer precies weet waarom dat tegen me werd gezegd, vermoed ik dat het iets te maken had met mijn zucht naar nieuw, spannend, uitdagend. Gewoon is maar saai.
In de jeugdzorg is de laatste jaren een beweging op gang gekomen om kinderen die niet meer thuis kunnen wonen, zo snel mogelijk uit de woon- en behandelgroepen te halen en door te plaatsen naar een gezin. Een gewoon gezin met gewone mensen. Gedreven door de overtuiging dat er kracht schuilt in het gewone, zie je pleegzorgorganisaties adverteren met banners langs schoolpleinen vol leuzen als: ‘Dinand (6) zoekt een pleegouder die na schooltijd bij dit hek op hem wil wachten. Kijk op supergewonemensengezocht.nl’.
Maar hoe gewoon is het eigenlijk nog dat ouders hun kind bij het schoolhek opwachten? Zeker nu veel scholen overgaan naar een continurooster, is dat organisatorisch al een baan op zichzelf. Voor veel ouders geldt dat school, kinderopvang en sportclub het grootste deel van de dag voor hun kind zorgen, en er slechts een paar momenten van de dag overblijven voor thuis. Wat doorgaans niet de gezelligste uren van de dag zijn. Met een ochtendhumeur bij het ontbijt en het ‘dooreten-want-ik-ben-moe’-gezicht bij het avondeten.
Toch geven misschien juist die momenten nu precies het gewone aan. Dat ouders gewone mensen zijn, die niet altijd pedagogisch volkomen verantwoord reageren, die last kunnen hebben van een chagrijnige bui en dat thuis laten zien. Met kinderen die bij het eten onaangepast zitten te smakken en hun zus onder de tafel een schop verkopen. Heel gewoon.
vier kinderen
Om op die pleegzorgslogan terug te komen: wat is dan precies een supergewoon gezin? Met een vader en een moeder? Met enkel biologische kinderen? Vorig jaar stelde ik me tijdens een scholingsbijeenkomst voor aan een groep onbekende onderwijscollega’s. Toen ik desgevraagd vertelde dat ik vier kinderen heb, volgde de vraag: ‘Allemaal van dezelfde man?’ Ze vielen nog net niet van hun stoel toen ik bevestigend antwoordde. Kennelijk hadden wij een nogal uiteenlopend beeld van ‘gewoon’. Zelf groeide ik in de jaren tachtig op in een samengesteld gezin en ik heb dat juist als ongewoon ervaren. Omdat het toen nog uitzonderlijk was.
Dat is het nu niet meer. Kinderen worden fragmentarisch opgevoed door allerlei instellingen: school, sport, muziek, BSO, oppas en in veel echtscheidingsgevallen ook nog door een stiefouder. Wat is dan gewoon?
In het gewone leven ben je als kind zo thuis dat je chagrijnige ouders meemaakt, dat je een scheet laat aan tafel of in je blootje door de gangen rent. Dat is gewoon, dat is veilig, dat is thuis. Daar waar je fouten maakt en jezelf kunt zijn. De oefenplaats voor het leven daarbuiten. Het zijn dus niet alleen de kinderen die niet meer thuis kunnen wonen die dat gewone leven moeten ontberen.
De jeugdzorg is overigens niet de enige plek waar de roep naar het gewone klinkt. In het onderwijs is alles zo tot achter de komma gedifferentieerd geraakt, dat er boeken verschijnen met titels als: En wat als we nou weer eens GEWOON gingen lesgeven?
vloertje leggen
Nu wij gezinshuis zijn, leef ik opnieuw in een samengesteld gezin, met alle sores die daarbij komen kijken. Dat is natuurlijk niet heel gewoon. Dat is keihard werken voor allen die daar deel van zijn. Het hechten van de pleegkinderen in ons gezin stimuleren we door permanente aanwezigheid van minstens een van beide gezinshuisouders. Door structuur, voorspelbaarheid en presentie hopen we stukje bij beetje het vertrouwen te winnen en een vloertje te leggen onder hun verscheurde bestaan. Het is meebewegen met de behoeften van de kinderen. Zoals je dat doet bij een pasgeboren baby. Gewoon zijn. Om hen bij ons uiteindelijk zichzelf te laten vinden, zonder dat de rest van het gezin zichzelf verliest.
Gewoon is het nieuwe bijzonder. Dus doe maar gewoon, dat is echt gek genoeg.
©Nederlands Dagblad
Deze column verscheen op maandag 25 maart '19 in het ND