Gebruiken ze die eigenlijk nog tegenwoordig, van die lange metalen stokken met een haak eraan, die de badmeester onder je nek houdt om je in het diepe te leren zwemmen? Wat een vreselijk ding vond ik dat, zeg! Zodra die tevoorschijn kwam, wist ik dat ik iets fout deed én dus niet capabel was het zelf al goed te doen. Liever denk ik aan de hand van mijn vader in mijn nek. Ik op mijn kleine kleuterfietsje naast zijn grote mensenfiets op weg naar de kerk. Hij met zijn hand mij net dat extra zetje gevend om balans en tempo te houden.
Beide interventies waren gericht op mijn veiligheid en mijn ontwikkeling naar zelfstandige zwemmer en fietser. Maar ik beleefde ze totaal verschillend. Ik vond die badmeester eng en streng. In zijn hand werd zo’n haak een sadistisch martelwerktuig. Het maakt nogal uit hoe een opvoeder zijn ‘haak’ gebruikt. Daar moest ik aan denken toen er in deze krant geschreven werd over het overdragen van je christelijke identiteit aan pleegkinderen (o.a. ND, 27 juni). Ik merkte dat dat onderscheid me een beetje stoorde. De toevoeging ‘christelijk’ is wat mij betreft overbodig. Ieder die leeft, ieder die opvoedt, doet dat vanuit zijn identiteit. Misschien was die badmeester wel christen, maar ik ervoer vooral een onprettige man. Misschien zijn de biologische ouders van pleegkinderen ook christen, maar mishandelden ze hun kind. Ik hoop van harte dat in de manier waarop ik leef iets van Christus zichtbaar wordt voor mijn (pleeg)kinderen, maar ik ben mij ook bewust van de donkere krochten in mij, die ongeduld, onverdraagzaamheid of humeurigheid tentoonspreiden. Dat hoort ook bij hoe ik zelf ben gevormd. Een kind heeft te dealen met de identiteit van degene die voor hem zorgt. Een ouder of pleegouder, dat maakt dan niet uit.
Daarom zie ik het ook niet als mijn belangrijkste taak de kinderen waar ik voor zorg te ‘kerstenen’, maar hen met een warme, zachte hand zelf te leren fietsen. Eerst langs de wegen die ik ervoor heb uitgekozen, omdat ik ze zelf goed ken en mij daar veilig weet. Maar wie ben ik om ze te verplichten alleen maar langs die weg te gaan? Wee mij, kleingelovige! Uiteindelijk zal ik ze moeten loslaten, om ze zelf te laten fietsen, zelfs over de wegen die ik het liefst vermijd. Ik ben wel benieuwd of er onderscheid zichtbaar wordt als we de volgende onderzoeksvraag gaan stellen aan zowel volwassen geworden kinderen als pleegkinderen: Hoe heeft de identiteit van jouw opvoeders jouw eigen identiteit gevormd?
Deze column van Anita verscheen in het Nederlands Dagblad van dinsdag 20 juni '23