Het jaar is nog niet om, maar ik denk dat ik mijn woord van 2022 al gevonden heb: de-escalatie. En het kan geen kwaad er juist voorafgaand aan december, de escalatiemaand bij uitstek, wat over te schrijven. In het woordenboek wordt het woord vertaald met: getrapte vermindering. Zelf vind ik het vooral een doortrapte vermindering, want in mijn persoonlijke vertaling zie ik het meer als: op slinkse wijze zien te voorkomen dat de pleuris uitbreekt. En dan heb je direct de kerntaak van het dagelijks leven in ons gezinshuis te pakken.
Nu was ik al een conflictmijdend type, maar daar kun je dus ook je vak van maken. Want wie van nature (of door omstandigheden) conflictmijdend is, heeft vaak een bijzondere scanfunctie in z’n hoofd, waarmee smeulende vuurtjes al in een zeer vroeg stadium worden opgemerkt. Die voelt de sfeer en schat het gevaar in. Dat was ooit nodig om te overleven, en kan een nuttig instrument worden voor het de-escaleren van conflictsituaties. Het is nu eenmaal makkelijker een smeulend vuurtje te stoppen dan een vuurzee te bedwingen.
met een stoel boven je hoofd
De eerste de-escalatie actie die ik mij uit mijn werkzame leven herinner, dateert van mijn beginjaren in het speciaal basisonderwijs. Een grote boze jongen misdroeg zich op het plein en werd door mij ‘uit de situatie gehaald’. Dat zijn mooie woorden voor ‘met een flinke stemverheffing in niet mis te verstane bewoordingen naar binnen sturen.’ In het lokaal ging hij onverminderd door met zijn razernij. Het goede nieuws was dat dit nu niet meer op kinderen maar op het meubilair was gericht. Na enkele minuten waagde ik het om het lokaal te betreden, bewust van het feit dat mijn aanwezigheid de welbekende rode lap op de stier kon zijn. Daar stond hij, met een stoel boven zijn hoofd, in de aanslag om door het lokaal te smijten. Of naar mij. ‘Wat fijn dat je alvast een stoel voor me hebt gepakt, zullen we er samen even bij gaan zitten, ik ben benieuwd naar je verhaal!’ Hij was kennelijk zo beduusd van mijn woorden dat zijn spieren verslapten en hij de stoel liet zakken. We hadden daarna een bijzonder gesprek.
Slinks zien te voorkomen dat de pleuris uitbreekt.
Ik denk daar nog weleens aan terug. Op de momenten dat ik boze, gefrustreerde kinderen zie worstelen met zichzelf en de ander. Als ik nergens meer die luchtigheid of humor van toen kan opdiepen in mijzelf om te de-escaleren als de temperatuur oploopt. Dat ik me mee laat slepen, laat raken en machteloos voel als de vrede in huis weer eens verstoppertje speelt. Dan weet ik ook hoe laat het is: tijd om te kiezen voor reflectie, tijd voor ontspanning, tijd om te spelen.
hoe je er mee omgaat, is aan jou
Herkenbaar? Ongetwijfeld, want het gebeurt overal. TV en kranten staan bol van boze, gefrustreerde mensen die worstelen met zichzelf en dat botvieren op de ander. Ik zal geen namen noemen, maar dat de wereld aan het doordraaien is mag duidelijk zijn. Dat schreef Paulus trouwens al aan Timotheüs: Mensen worden harteloos, onverzoenlijk, lasterziek, ondankbaar en egoïstisch, om er maar een paar te noemen. Best een reden om nu in zak en as weg te kwijnen. Maar het hóeft niet. Toen ik vorige week op een begrafenis was, werd me uit het levensverhaal van de overledene duidelijk dat hij veel verlies en ziekte had gekend. Maar zijn kinderen en kleinkinderen herinnerden zich een (groot)vader die overliep van liefde, levenslust, vrijgevigheid en humor. Wat je overkomt, daar kies je meestal niet voor. Hoe je er mee omgaat, dat is aan jou.
Maar dan weer terug naar huis, waar mijn werkelijkheid is. Met een boos, gefrustreerd kind dat al wekenlang een stilzwijgende oorlog voert tegen zijn eigen onvermogen en tegen iedereen die zich al dan niet de-escalerend aan hem opdringt. Zijn houding dreef mij tot wanhoop, negeren is zo zwaar te verdragen. Tot gisteravond, met slechts één vraag: ‘Anita, we gaan toch wel weer Sinterklaas vieren?’ Ja, ja, ja!! Laten we Sinterklaas vieren. Elkaar verrassen en verwennen. Met heel veel luchtigheid en humor. Zet je je schoen vast klaar? Over de-escalatie gesproken.
Deze column is geschreven door Anita voor het Nederlands Dagblad van maandag 28 nov 2022
Comments