'Deze kleding heb je al zeker een jaar niet meer gedragen. Je mag uitzoeken wat je daarvan nog wilt bewaren.’ De opdracht aan deze tiener was duidelijk en ik had de kleding in stapeltjes gesorteerd naast de slaapkamerdeur gelegd. Een week later lag het er nog. Onaangeroerd. Ik bracht het nogmaals ter sprake. ‘Ik doe er eigenlijk niets meer mee, maar wil het toch houden. Memories hè!’ Emotionele waarde dus. Ik had al zo’n vermoeden.
Ze heeft geluk dat mijn achternaam geen Kondo is, dus ze mocht er wat van bewaren. Ik opperde nog om van de kleding een foto te maken, zodat ze er nog af en toe naar kon kijken. Ze had er weinig oren naar. Stom idee. Dat kwam ook al van zo’n opruimgoeroe. Alsof herinneringen alleen met je ogen beleefd worden. Het door je handen laten gaan, eraan ruiken, dat is juist ook wat de herinneringen zo levend maakt. Bezit van spullen gaat tegelijk over iets anders: controle en bestaanszekerheid. De kinderen in ons huis zijn al zo veel kwijtgeraakt dat ze zich soms angstvallig vastklampen aan spullen. Dat ik me daardoor vaak alleen nog met een sneeuwschuiver een weg kan banen door hun slaapkamers, geeft gelijk aan hoe problematisch het kan worden. Daar kunnen woningcorporaties en sociaal werkers van meepraten.
Het tegenovergestelde is er ook: geen enkele waarde hechten aan bezittingen. Het gemak waarmee soms afstand wordt gedaan van aards goed lijkt dan wel heel bijbels, maar het wijst ook op een onvermogen je ergens aan te hechten. Zo namen we afscheid van een jongere die bij verhuizing achteloos de helft van haar inboedel achterliet. En dat kwam beslist niet doordat er geld genoeg was om iets nieuws te kopen. Je kunt kennelijk te weinig waarde hechten aan spullen, mede mogelijk gemaakt door de Actions en Primarks van deze tijd.
Het doet me denken aan een tentoonstelling van Bijbelse verhalen in zandsculpturen waar ik onlangs was. Het verwonderde me hoe een enorme hoeveelheid zand me zo kon beroeren. Wat is nou zand? Talrijk, vraag maar aan Abraham, die de korrels probeerde te tellen. Maar ook talrijk aan toepassingen. De grond onder onze voeten, de bodem van het bestaan van mens, dier en plant. In de vaardige handen van de kunstenaar werd er een nieuwe wereld mee geschapen. Ik werd er lyrisch van. Tot ik bij de uitgang kwam.
Daar stond een zandbak voor de kinderen. Door de felle, schreeuwerige plastic soep van zandbakspeelgoed was er van het zand nauwelijks meer iets te zien. De tegenstelling kon niet groter zijn. Ik kon wel janken.
Anita Zeldenrust, 11 september 2023,
