Het was op Witte Donderdag dat we voor een kennismakingsgesprek de oude dorpsschool nabij ons huis bezochten. We werden rondgeleid door de wat smalle, hoge gangen en waren groot genoeg om door de verheven ramen de klassen in te kijken. De gedachte dat mijn eigen vader hier in de naoorlogse jaren op zijn houten klompjes door de gangen had gelopen, en in deze inmiddels monumentale lokalen zijn niet te evenaren hoofdrekensnelheid had ontwikkeld, gaf me een weemoedig gevoel. Als ik op dat moment het aanmeldingsformulier had moeten ondertekenen, had ik dat waarschijnlijk kritiekloos gedaan.
Maar ik was hier niet gekomen om de sentimentele muts uit te hangen. Ik had een belangrijke missie: een passende school zoeken voor ons jongste gezinshuiskind. En dus belandden we met een serieus gezicht aan tafel bij de directrice van de school. De afgelopen jaren had ik vooral aan haar kant van de tafel gezeten, dus ik kon me goed indenken hoe zij daar met ouders van een potentiële leerling zat. Ik wond dus maar geen doekjes om ons verhaal: ‘Ons kind heeft flinke bagage bij zich en heeft een school nodig die daar niet van schrikt. Die bereid is voorspelbaar te zijn, geduld te hebben, de ware boodschap achter het gedrag te lezen en consequent te zijn.’ Ze leek er niet van onder de indruk. Dat was alvast mooi meegenomen.
vooroordeel
Mijn volgende vraag was wat spannender: ‘Deze school is wel erg wit; hoe gaat ons gekleurde kind zich hier thuis voelen?’ Ik was me zeer bewust van de vooronderstelling die in mijn vraag besloten lag, maar ik had mijn huiswerk goed gedaan.
Ze moest bekennen dat dit op deze school helaas een reële vraag is, en dat ze al jaren een gevecht tegen de vooroordelen voert. Niet met de kinderen – die zijn van nature wat meer kleurenblind – maar met hun ouders. De komst van een vluchtelingengezin in de school had daarin nog niet zo lang geleden een hoopvolle wending gebracht. De angst voor het onbekende veranderde in een voorzichtig omarmen van het andere. Een mooi voorbeeld dat school ook een leerplaats voor ouders kan zijn.
Bij het verlaten van de school werd mijn aandacht getrokken door een herdenkingsplaat bij het lokaal van de hoogste groep. Het hing daar ter nagedachtenis aan de toenmalige hoofdmeester Tromp, die als verzetsstrijder in 1942 door de Duitsers werd opgepakt, gemarteld en gefusilleerd. Ieder jaar wordt in groep acht zijn verhaal verteld, al vele jaren lang. Opdat zij nooit vergeten. Wat een rijkdom wanneer een school zo’n verhaal te vertellen heeft. Als er een steen is geplaatst, als ware het de Jordaan. Zodat de kinderen blijven vragen: ‘Wat betekent nou die steen?’ Dan heb je als school wat te vertellen! Zonder twijfel hangen de kinderen aan je lippen, want zelfs 74 jaar vrijheid maakt de realiteit van de oorlogsverschrikkingen kennelijk niet minder invoelbaar.
gedenkstenen
De laatste jaren dreigen dodenherdenking en Bevrijdingsdag op 4 en 5 mei er wat bekaaid vanaf te komen op de basisscholen. Met een lange meivakantie – die in april begint, dus vanwaar die naam? – ontstaat er tijdnood voor de aandacht die alle verschillende gedenkmomenten verdienen. Goede Vrijdag en Pasen, de Koningsspelen, Moederdagcadeautjes én oorlog- en vredeherdenkingen – het zijn hoogtijdagen die allemaal in deze vakantie plaatsvinden en daardoor al voor de vakantie afgehandeld dienen te worden.
Dus hebben we als ouders zelf wat werk te doen. Gedenkstenen in eigen stad of dorp zijn zo gevonden. Ze vertellen verhalen die hun relevantie nog lang niet verloren hebben. Wanneer de kinderen dan vragen wat deze stenen te betekenen hebben, is het aan ons of we bereid zijn de verhalen te achterhalen en naar het nu te vertalen. Als dat vertalen wordt vergeten, vergeet dan de verhalen ook maar. Dan zijn de offers slechts bewonderenswaardige heldendaden in een tijd die de onze niet raakt. Dan is er geen les geleerd.
En laat dat aanmeldingsformulier dan ook maar zitten.
Deze column is geschreven door Anita Zeldenrust en verscheen in het ND van maandag 29 april 2019
